Probleempaarden
Probleempaarden hebben zelf zelden een probleem laten we dat voorop stellen. Wij als mensen hebben een probleem met het gedrag dat het paard vertoont omdat dit voor ons ongewenst gedrag is. Aan het gedrag kan wel een reden ten grondslag liggen, zoals bijvoorbeeld fysiek ongemak. Daarom maken wij een tweedeling: Enerzijds gedrag met een onderliggende oorzaak van fysiek ongemak, anderzijds gedragsmatig.
De aanleiding voor probleemgedrag
Fysiek ongemak wat ten grondslag ligt aan probleemgedrag is altijd het eerste dat moet worden opgelost, denk hierbij bijvoorbeeld aan een niet goed passend zadel of rugpijn. Ook wanneer dit gedrag al is opgelost, blijft er vaak nog een stukje aangeleerd gedrag over, zoals moeilijkheden bij het opzadelen.
Leefomstandigheden kunnen ook probleemgedrag in de hand werken. Wanneer het paard te weinig buiten komt, beweging krijgt of sociaal contact ervaart kan het bijvoorbeeld stalondeugden ontwikkelen of ‘lastig’ worden in het hanteren.
Miscommunicatie is veruit de grootste boosdoener. Paarden zijn vluchtdieren, dat weet iedereen wel inmiddels. Maar wat wij ons vaak niet realiseren is dat wij roofdieren zijn van origine. Dit maakt dat wij de dingen heel anders bekijken als paarden. Wij denken heel anders en dat zorgt voor miscommunicatie.
Omdat wij een veel groter denkvermogen hebben, is het aan ons mensen de taak de taal van het paard te leren spreken en niet andersom…
Geboren met een probleem
Geboren met een probleem is niet onmogelijk, maar laten we weer in gedachte nemen dat wij een probleem hebben met het gedrag, het veulen zelf niet.
Wij delen de paarden in 5 verschillende elementen in: Hout, Vuur, Aarde, Metaal & Water. Ieder type kent zijn eigen krachten, zwakheden en typische karaktereigenschappen. Zo is een Waterpaard van nature angstig en dit gedrag is nog heftiger wanneer dit element in dit paard niet in balans is en het paard ook nog eens in zijn Waterfase zit.
Paarden met een ‘kronkel’ in het hoofd geloof ik niet in, natuurlijk heb ook ik hele bijzondere paarden in handen gehad waarbij ik wel eens mijn twijfels had. Toch kies ik ervoor het anders te zien, namelijk dat ik nog niet de juiste manier gevonden heb om goed met dat specifieke paard om te kunnen gaan.
Schuld van de mens
Altijd is het de schuld van de mens en nooit van het paard. Allereerst kiezen wij ervoor een paard op te sluiten, te domesticeren en te gebruiken voor ons plezier. Hier heeft het paard al eens niet voor gekozen. Daarnaast geven wij het de naam probleemgedrag omdat het gedrag ons niet past.
Net als een paard kun je ons mensen ook indelen in dezelfde 5 elementen. Sommige combinaties zijn gedoemd om te mislukken: Een Houtpaard, met een Watermens komt nooit goed bijvoorbeeld, omdat een Watermens gewoonweg niet genoeg durf heeft voor het strijdlustige karakter van een Houtpaard.
Wanneer de onderliggende oorzaak fysiek ongemak is, is ook dit vaak onze schuld. Wij leggen er immers een niet goed passend zadel op, of trainen het paard niet op de juiste manier waardoor rugpijn ontstaat. Toch valt ons dat niet altijd te verwijten. Niemand staat ’s morgens op met de gedachte: “Vandaag ga ik mijn paard eens even flink pijn in zijn lijf bezorgen.” Vaak is onwetendheid dan ook de oorzaak…
Ditzelfde geldt voor de miscommunicatie en aangeleerd gedrag. Iedereen handelt naar het beste van zijn kunnen, zo ook in het opvoeden en trainen van paarden. Maar als je niet weet hoe een paard denkt, ervaart en leert, kan het dus zo maar zijn dat jij zelf ongewenst gedrag aanleert, zonder dat je het door hebt!
Methodisch trainen
‘Natural Horsemanship’, met hierin weer de verschillende richtingen en methoden heeft hier heel goed op ingespeeld. Met het paard en zijn denkwijze als uitgangspunt zijn er methoden ontwikkeld die het begrijpelijk en dus mogelijk maken voor ieder mens om een paard dingen te leren. Ik vind dit een hele goede ontwikkeling.
Toch heeft ook dit weer een keerzijde… Er zijn bepaalde stromingen die het paard enige vorm van eigen initiatief ontnemen, of het paard aan te veel prikkels tegelijk blootstellen, wat maakt dat het paard zich geheel afsluit en dus niet meer reageert. Oftewel learned helplessness. Maar, dit gebeurt ook in de dressuur en in de western, net als in iedere tak van onze sport, net zo goed.
Verantwoordelijkheid
Feit blijft dat we te maken hebben met een heel bijzonder wezen, van vlees en bloed, met zijn eigen gevoelens en behoeften. Het is onze verantwoordelijkheid onszelf te blijven ontwikkelen en bewust te zijn in wat we doen, zodat wij het paard kunnen geven wat het nodig heeft om een gelukkig leven te leiden…